SMART-KONTRAKTLAR TERMINOLOGIYASI, KELIB CHIQISHI VA AHAMIYATI

Elmira Isaqulova

doi:10.47390/978-9910-09-184-1/uzb-13

SMART-KONTRAKTLAR TERMINOLOGIYASI, KELIB CHIQISHI VA AHAMIYATI

Nashr qilingan sana: 15 June 2025

Hissa qo‘shganlar

Elmira Isaqulova

Author

DOI

10.47390/978-9910-09-184-1/uzb-13

Kalit so‘zlar

smart kontraktlar blokcheyn raqamli shartnoma avtomatlashtirish Nik Szabo Ethereum DeFi DApps huquqiy kodlash immutability ishonch muammosi Web 3.0 raqamli iqtisodiyot kriptografiya shartnoma huquqi.

Materiallar to‘plami

Vol. 1 No. 1 (2025): OʻZBEKISTON – 2030: INNOVATSIYA, FAN VA TAʼLIM ISTIQBOLLARI. I Respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi materiallari

Yo‘nalish

General Track

Annotatsiya

mazkur maqolada smart-kontraktlar tushunchasi, kelib chiqishi, ishlash mexanizmi va amaliy qoʻllanish doiralari tahlil qilingan. Smart-kontraktlar dasturiy ta’minot vositasida avtomatik tarzda bajariladigan, ishtirokchilar oʻrtasidagi kelishuvlarni vositachilarsiz amalga oshiruvchi raqamli shartnomalardir. Ularning paydo boʻlishi 1990-yillarda Nik Szabo tomonidan ilgari surilgan nazariy g‘oyalarga borib taqaladi. Bugungi kunga kelib, blokcheyn texnologiyasi yordamida smart-kontraktlar moliyaviy xizmatlar, sog‘liqni saqlash, ovoz berish tizimlari kabi koʻplab sohalarda qoʻllanilmoqda. Maqolada ushbu kontraktlarning afzalliklari — xavfsizlik, tezkorlik, arzonlik, va ishonchlilik — bilan bir qatorda, ularning keng joriy etilishida yuzaga keladigan huquqiy va texnik muammolar, xususan, kodlash va oʻzgartirib boʻlmaslik (immutability) muammolari ham yoritilgan. Xulosa sifatida, smart-kontraktlar kelajakdagi raqamli huquqiy munosabatlarning asosi boʻlishi mumkinligi ta’kidlangan.

Manbalar

1. Allen D., Lane A., Poblet M. The Governance of Blockchain Systems. – Melbourne: Melbourne School of Government, 2019. – 45 B.

2. Buterin V. Ethereum White Paper [Elektron resurs]. – URL: https://ethereum.org/en/whitepaper/.

3. Clack C. D., Bakshi V. A., Braine L. Smart Contract Templates: Foundations, Design Landscape and Research Directions [Elektron resurs] // arXiv:1608.00771, 2016. – 34 p. – URL: https://arxiv.org/abs/1608.00771.

4. De Filippi P., Wright A. Blockchain and the Law: The Rule of Code. – Cambridge, MA: Harvard University Press, 2018. – 230 B.

5. Mougayar W. The Business Blockchain: Promise, Practice, and Application of the Next Internet Technology. – Hoboken, NJ: Wiley, 2016. – 256 B.

6. Raskin M. The Law and Legality of Smart Contracts // Georgetown Law Technology Review. – 2017. – Vol. 1. – B. 305–341.

7. Szabo N. Smart Contracts: Building Blocks for Digital Free Markets. – 1996. – 35 B.

8. Tapscott D., Tapscott A. Blockchain Revolution. – London: Penguin, 2016. – 243 B.

9. Werbach K., Cornell N. Contracts Ex Machina // Duke Law Journal. – 2017. – Vol. 67, № 2. – P. 313–382.

Yuklab olishlar

PDF

Qanday iqtibos keltirish kerak

Elmira, E. (2025). SMART-KONTRAKTLAR TERMINOLOGIYASI, KELIB CHIQISHI VA AHAMIYATI. “OʻZBEKISTON — 2030: INNOVATSIYA, FAN VA TAʼLIM ISTIQBOLLARI” Mavzusidagi Respublika Ilmiy-Amaliy Konferensiyasi, 1(1), 61-66. https://doi.org/10.47390/978-9910-09-184-1/uzb-13